Uitstrijkje

Om verschillende redenen kan het verstandig zijn om een uitstrijkje te laten maken. Misschien heb je klachten en maak je je zorgen. Maar ook zonder klachten kun je preventief een uitstrijkje laten doen. Baarmoederhals Onderzoek heeft als doel om met een uitstrijkje afwijkende cellen van de baarmoederhals op te sporen. Die afwijkingen kunnen worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), maar ook andere oorzaken hebben. Als uit het onderzoek blijkt dat je HPV bij je draagt, kun je risico lopen op baarmoederhalskanker. Het maken van een uitstrijkje is gratis, duurt slechts 10 minuten en kan letterlijk je leven redden. Belangrijk dat je het doet, dus.

Mocht het zo zijn dat je een afwijkende uitslag krijgt na het opsturen van jouw uitstrijkje, dan kun je bij Ellesie terecht voor een gynaecologisch vervolgonderzoek en eventuele behandeling.

Op deze pagina vertellen we je meer over het uitstrijkje en vind je de veelgestelde vragen.

 

Wat is een uitstrijkje?

Laten we eerst uitleggen wat een uitstrijkje precies is. Bij een uitstrijkje worden met een klein borsteltje cellen afgenomen van de baarmoedermond. De arts draait dit borsteltje 360 graden over de opening van de baarmoederhals om voldoende cellen te verzamelen. Deze cellen worden vervolgens onderzocht op afwijkingen, zoals veranderingen die kunnen wijzen op HPV of voorstadia van baarmoederhalskanker.

Je kunt ook kiezen voor een HPV-thuistest. Daarmee neem je zelf wat vaginale cellen af met een wattip. Dit is géén uitstrijkje, maar wel een manier om HPV op te sporen. Wil je ook afwijkende cellen van de baarmoederhals laten controleren? Dan is een uitstrijkje via je huisarts of kliniek nodig. De arts gebruikt daarbij vaak een eendenbek om goed zicht te krijgen op de baarmoedermond.

Doet een uitstrijkje pijn?

Het maken van een uitstrijkje mag geen pijn doen. Het kan wat onaangenaam aanvoelen, maar als het daadwerkelijk pijn doet, laat dit dan weten aan de arts. Die kan dan onderzoeken wat er aan de hand is. Het is wel goed om te weten dat het maken van een uitstrijkje extra vervelend kan voelen met een volle blaas en volle darmen. Van tevoren naar het toilet gaan, kan dus helpen om het onderzoek zo prettig mogelijk te ervaren. Sommige vrouwen ervaren achteraf wel even een soort menstruatiepijn.

Wanneer laat je een uitstrijkje doen?

Je kunt om verschillende redenen een uitstrijkje (laten) maken. Je doet dit als je je zorgen maakt, doordat je bijvoorbeeld bloed verliest terwijl je niet ongesteld bent, wanneer je bruinige, bloederige vaginale afscheiding hebt of wanneer je bloed verliest tijdens of na de seks.

Ook is het verstandig om naast een uitstrijkje bij deze klachten, ook een vaginale kweek af te laten nemen als je seks hebt gehad met iemand die een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) bij zich draagt. Hoe sneller je weet dat je een SOA hebt, hoe minder schade je zelf oploopt (soms onbewust, omdat je geen klachten hebt).

Baarmoederhalskankeronderzoek

Een reden om een uitstrijkje te (laten) maken is ook het baarmoederhalskankeronderzoek en dat raden we je zeker aan. Als je ervoor kiest om een uitstrijkje te laten doen voor het baarmoederhalsonderzoek, wordt nagegaan of jij het humaan papillomavirus (HPV) bij je draagt en hoe groot jouw kans op baarmoederhalskanker is. Je kunt deelnemen aan het  bevolkingsonderzoek door gehoor te geven aan de oproep die je vanaf je 30ste tot en met je 60ste jaar ontvangt en/ of het baarmoederhalsonderzoek zelf aanvragen bij je huisarts of in onze kliniek.

HPV is een virus dat bijna iedereen wel een keer krijgt. Meestal wordt het tijdens seks overgedragen, maar huid-op-huidcontact is al genoeg. Door HPV kan op veel plekken in het lichaam kanker ontstaan: de anus, vagina, vulva, penis en mond of keel. Ook is HPV de belangrijkste veroorzaker van baarmoederhalskanker. Vaak merk je er weinig tot niets van dat je HPV hebt, maar het virus zorgt wel voor afwijkende cellen in de baarmoederhals. Met een thuistest voor baarmoederhalsonderzoek achterhaal je of je HPV bij je draagt.

Het goede nieuws is dat bij 8 op de 10 vrouwen het lichaam de HPV of afwijkende cellen binnen circa twee jaar opruimt. Blijf je echter langdurig besmet, dan kan baarmoederhalskanker ontstaan. Gelukkig ontwikkelt HPV zich langzaam. Er kan wel 10 tot 15 jaar overheen gaan. Ook krijgt minder dan 1 procent van de vrouwen bij wie HPV wordt gevonden in het baarmoederhalsonderzoek daadwerkelijk baarmoederhalskanker.

Toch is er zo snel mogelijk bij zijn belangrijk, want in de voorstadia is baarmoederhalskanker meestal nog goed behandelbaar. En dat is reden om niet meteen te schrikken als jouw baarmoederhalsonderzoek aantoont dat er afwijkende, onrustige cellen in je baarmoederhals zijn gevonden en je verwezen wordt voor vervolgonderzoek.

Gynaecologisch baarmoederhalsonderzoek Ellesie

Word jij bij de uitslag van jouw uitstrijkje verwezen voor vervolgonderzoek, dan kun je daarvoor terecht bij onze vrouwenkliniek. Tijdens het consult en gynaecologisch (baarmoederhals)onderzoek:

Baarmoederhalsonderzoek: colposcopie

Het kijkonderzoek wordt colposcopie genoemd.

Tijdens het kijkonderzoek doet de gynaecoloog wat aankleuringen. Ervaar je een licht prikkelend gevoel, dan komt dat doordat je baarmoedermond wordt aangestipt met een speciale vloeistof. Door die vloeistof ziet de gynaecoloog beter het verschil tussen gezond en afwijkend weefsel, hoe afwijkend de cellen zijn en hoe groot het afwijkende gebied is.

Op basis van de bevindingen van de colposcopie bespreekt de gynaecoloog met jou of biopt of lisexcisie van je baarmoederhals nodig is. Zo ja, dan wordt direct weefsel afgenomen als dit een biopt betreft. Bij een biopt is dit een klein stukje weefsel en heb je geen verdoving nodig. Bij lisexcisie neemt de gynaecoloog een groter stuk weefsel middels een lis af onder verdoving en dit wordt goed voorbereid en meestal op een later moment ingepland. Dit is dan tevens ook de behandeling, door het afwijkende weefsel te verwijderen. 

In alle gevallen gaat het betreffende afgenomen weefsel uit het gynaecologisch baarmoederhalsonderzoek voor verder onderzoek naar een patholoog. De uitslag ontvang je via de gynaecoloog.

Hoe vaak uitstrijkje laten maken?

Elke 5 jaar worden in Nederland alle vrouwen in de leeftijdscategorie van 30 tot 60 jaar opgeroepen om bij hun huisartsenpraktijk een uitstrijkje te laten maken voor het bevolkingsonderzoek. Deze frequentie kan afwijken in verband met je leeftijd of de uitslag van je vorige uitstrijkje. Hoe vaak je daarnaast nog een uitstrijkje laat maken, hangt af van of je klachten hebt.

Uitstrijkje en leeftijd

Wij weten dat veel vrouwen zich afvragen waarom een uitstrijkje maken is verbonden aan leeftijd. Waarom een uitstrijkje vanaf 30 jaar en tot 60 jaar? Voordat jij de leeftijd van 30 jaar bereikt, is jouw lichaam goed in staat om het HPV op te ruimen en na je zestigste loop je veel minder kans op baarmoederhalskanker.

Dit is ook waarom je op de leeftijd van 45 en 55 jaar alleen voor het bevolkingsonderzoek wordt uitgenodigd als je uitstrijkje in het voorgaande baarmoederhalsonderzoek cellen met het HPV bevatte. En de reden dat je op 65-jarige leeftijd nogmaals kunt worden uitgenodigd.

Uitstrijkje bij klachten

Ervaar jij klachten zoals abnormale vaginale afscheiding, vage onderbuikklachten, pijn of bloedverlies na het vrijen, bloedverlies na seks, buiten je menstruatieperiode om of na de overgang? Wacht dan niet het vijfjaarlijkse bevolkingsonderzoek af, maar laat je controleren en een uitstrijkje maken bij je huisarts of onze vrouwenkliniek.

Uitstrijkje tijdens zwangerschap

Wij raden je af om een uitstrijkje te laten maken tijdens je zwangerschap. Ook al is het baarmoederhalsonderzoek medisch gezien niet gevaarlijk, het kan wel ongemakkelijk zijn en bijvoorbeeld bloedverlies tot gevolg hebben.

Tenzij er medisch een reden is om een uitstrijkje af te nemen ten tijde van je zwangerschap, wordt dit alleen door een gynaecoloog gedaan. Dit is echter zelden het geval.

Uitstrijkje na bevalling

Je kunt met een gerust hart een uitstrijkje laten maken vanaf 6 weken na je bevalling. Tip: plan een uitstrijkje voor na je bevalling als je tijdens je zwangerschap niet mee hebt gedaan aan het bevolkingsonderzoek. Dit kun je gemakkelijk doen in reactie op de oproep voor het uitstrijkje.

Uitstrijkje maken als je ongesteld bent?

Nee, een uitstrijkje laten maken als je ongesteld bent kan meestal niet, omdat de cellen door het aanwezige bloed op de uitstrijk niet goed onderzocht kunnen worden door de patholoog. Verplaats je afspraak en laat het uitstrijkje na je menstruatie alsnog maken.

Uitstrijkje uitslag

Liet jij baarmoederhalsonderzoek doen via het bevolkingsonderzoek, dan duurt het gemiddeld 2 tot 4 weken voor je de uitslag hebt. Je huisarts en jij krijgen deze uitslag. De uitslag van een thuistest wordt alleen per brief aan jou toegestuurd. Hoe snel je de uitslag hebt als je op eigen initiatief een uitstrijkje laat maken bij je huisarts of onze kliniek varieert en kun je het beste navragen op het moment dat het baarmoederhalsonderzoek plaatsvindt.

Schrik niet meteen als er afwijkende cellen (PAP 2 tot en met 5) in jouw uitstrijkje zijn gevonden. Lees eerst wat de uitslag van jouw uitstrijkje betekent en waarom vanaf de uitslag PAP 2 gynaecologisch baarmoederonderzoek wordt aangeraden.

Niet goed te beoordelen: PAP 0 uitstrijkje

Zie je 'Niet goed te beoordelen' staan in de brief van het bevolkingsonderzoek? Dit is gelijk aan de uitslag PAP 0. Het betekent dat de cellen niet goed konden worden beoordeeld. Plan een nieuw uitstrijkje in voor tenminste 6 weken na je eerste uitstrijkje.

Geen HPV en PAP 1 uitstrijkje

Geen HPV in jouw uitslag en PAP 1 uitstrijkje? Dit goede nieuws geldt voor het overgrote deel van de vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek. Het betekent dat de cellen in orde zijn en je zo'n minimale kans hebt op baarmoederhalskanker dat je pas over 5 jaar weer een uitstrijkje hoeft te laten maken. Heb jij deze uitslag en ben je tussen de 40 en 50 jaar, dan hoef je zelfs over 10 jaar pas weer terug te komen.

HPV en afwijkende cellen

Onder de uitslag 'HPV en afwijkende cellen' van het bevolkingsonderzoek vallen het PAP 2 uitstrijkje, PAP 3 uitstrijkje, PAP 4 uitstrijkje en PAP 5 uitstrijkje. Hoe hoger de score, hoe hoger jouw kans op baarmoederhalskanker. Hieronder uitleg en advies per PAP-uitslag:

PAP 2 uitstrijkje

Bij een PAP 2 uitstrijkje heb je geen baarmoederhalskanker, maar wel enkele licht afwijkende cellen. Hiervoor word je meestal al laagdrempelig door je huisarts naar de gynaecoloog verwezen voor gynaecologisch onderzoek (colposcopie). Afhankelijk van dit onderzoek en de uitslag wordt een vervolgcontrole (uitstrijkje) gepland.

Soms gaat dit gepaard met HPV. Afhankelijk van het type HPV (bijvoorbeeld high risk HPV) krijg je een uitnodiging om over 6 maanden opnieuw een uitstrijkje te laten maken. Dan weet je of de cellen nog steeds gezond zijn.

Worden in dit controle-uitstrijkje opnieuw afwijkende cellen gevonden? Ook die ruimt je lichaam naar alle waarschijnlijkheid binnen 2 jaar vanzelf op. Je kunt met een gerust hart je volgende baarmoederhalsonderzoek in het bevolkingsonderzoek afwachten.

PAP 3 uitstrijkje

Bij een PAP 3a uitslag zijn er licht afwijkende cellen in je baarmoederhals gezien. Bij een PAP 3b uitslag zijn er meer afwijkende cellen.

In beide gevallen raden we je aan om gynaecologisch baarmoederonderzoek (colposcopie) naar de onrustige cellen te laten doen. Bij PAP 3a is de kans groot dat je geen behandeling nodig hebt. Bij PAP 3b kun je meestal met een eenvoudige behandeling worden geholpen.

PAP 4 uitstrijkje

Levert jouw uitstrijkje de uitslag PAP 4 op, dan zijn er ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden tijdens het onderzoek. Plan snel gynaecologisch baarmoederonderzoek bij ons in. Bij de meeste vrouwen volgt daarop vlot de behandeling van de baarmoederhals.

PAP 5 uitstrijkje

Levert jouw uitstrijkje de uitslag PAP 5 op, dan zijn er zeer ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden. Bezoek ons zo snel mogelijk voor gynaecologisch baarmoederonderzoek en houd er rekening mee dat vaak uitgebreide behandeling noodzakelijk is. Indien er sprake is van baarmoederhalskanker, dan zorgen we voor snel onderzoek, diagnostiek en verwijzing naar een academisch ziekenhuis met een gynaecoloog met gynaecologische oncologie als aandachtsgebied.

Behandeling bij een afwijkend uitstrijkje

Als blijkt dat de afwijkende cellen verwijderd moeten worden, behandelt de gynaecoloog je meestal met een lisexcisie. Dit houdt in dat hij of zij een kegelvormig stukje weefsel van de baarmoedermond wegneemt. Deze ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving van de baarmoederhals met een elektrische lis. De behandeling is snel (ongeveer 15 minuten) en je voelt er weinig van. Achteraf kun je last hebben van wat bloedverlies, wat na een paar dagen iets heviger kan worden en gemiddeld ongeveer 2 tot 4 weken aan kan houden.

Een andere mogelijke behandeling is conisatie. Dit lijkt op een lisexcisie, maar de gynaecoloog gebruikt hierbij een mes in plaats van een lis om het kegelvormige weefsel weg te snijden. Je wordt onder narcose gebracht of krijgt een ruggenprik. Ook na deze ingreep kun je last hebben van wat bloedverlies dat een aantal weken aan kan houden. Bij beide behandelingen raden we af om in de weken erna te sporten, vrijen, zwemmen of in bad te gaan. Douchen kan wel gewoon. Na een aantal weken kom je weer op controle.

Meer weten? Bekijk de video’s van de gynaecoloog.nl.  Vraag ook gerust aan je gynaecoloog meer informatie over voordelen, risico’s en gevolgen van deze behandelingen.

HPV-vaccinatie

Omdat het HPV-virus meerdere vormen van kanker kan veroorzaken, is er een vaccin ontwikkeld. Deze vaccinatie beschermt langdurig, zeker 10 jaar, tegen langdurige HPV-infectie en (voorstadia van) kanker door specifieke HPV-typen. Door deze vaccinatie maakt je lichaam antistoffen aan die in werking treden als je daadwerkelijk wordt besmet met het virus. Het virus wordt dan vanzelf opgeruimd.

Deze vaccinatie beschermt echter niet tegen elke kankervariant die het HPV-virus kan veroorzaken. Het is daarom voor vrouwen vanaf hun 30e belangrijk om mee te doen met het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Ook als je gevaccineerd bent tegen HPV.

Ellesie kliniek voor vrouwen

Ellesie is de enige kliniek in Nederland die volledig is gespecialiseerd in de vrouwelijke cyclus. Wij herkennen jouw klachten en begrijpen de impact ervan op jouw dagelijks leven. Zowel thuis als op het werk. Wij bieden je graag de zorg die bij jou past.

Meer informatie vind je op: